Het lijkt wel of we niet zonder kunnen. Het aantal boeken over dit onderwerp is niet meer te tellen en het aanbod cursussen en trainingen is ongelofelijk. Ik heb het over leiderschap. De boeken hierover bestrijken een gebied dat reikt van de oude leermeesters uit China tot aan de meest recente wetenschappelijke onderzoeken op het gebied van gedrag. Ze gaan over: persoonlijk, spiritueel, geboren, coachend, effectief, dienend en nog veel meer soorten van leiderschap. En eigenlijk, zo merk ik nu bij het schrijven van deze blog, mis ik alleen nog een leiderschaps-app voor mijn smartphone, zodat ik indien nodig mijzelf situationeel kan leiden. Leiderschap, er lijkt van alles in te zitten, maar steeds weer wat anders, of toch niet? Tijd om mijn eigen beeld over leiderschap maar eens bij te stellen.

Wereld op zijn kop

De eerste keer dat het begrip leiderschap bij mij bewust bleef hangen, was toen ik het boek ‘Revolutionair management’ van Tom Peters las. Ik was altijd op zoek naar inspiratie om de veranderingen waarmee ik te maken had in goede banen te leiden. Die inspiratie vond ik in dit boek, dat opent met: ‘Gedragsregels voor een wereld die op zijn kop staat’. Diep verscholen, in het hoofdstuk ‘Leren houden van verandering: een nieuwe visie op leiderschap voor alle niveaus’, vond ik de magische woorden: ‘Beheers de paradoxen’. Dat is omgaan met schijnbare tegenstrijdigheden, werd erbij uitgelegd. Enkele voorbeelden uit dat boek:

• Meer kwaliteit gaat gepaard met minder inspecteurs.
• Meer productiviteit krijg je door meer – en niet minder – mensen.
• Hogere kwaliteit leidt tot lagere kosten.

Maar de schijnbare tegenstrijdigheid die mij het meest aansprak was: zorg voor interne stabiliteit door het personeel te laten streven naar voortdurende verandering. Mijn eigen workshops over verandermanagent en veel trainingen over de kracht van gedrag gaan hierover. Niet zo verwonderlijk eigenlijk, realiseer ik mij nu.

Maar waarom is juist dit ‘Beheers de paradoxen’, dat ik las in 1995, bij mij blijven hangen. Waarom die magie? Misschien omdat bij lastige vraagstukken in de maatschappij, de voor de hand liggende oplossingen waarvoor snel gekozen wordt, toch op langere termijn vaak niet de goede blijken te zijn. Doorzien waar je het eigenlijk over hebt, de context kennen, keuzes maken die niet voor de hand liggen. Heeft dat iets met leiderschap te maken? Beheers de paradoxen. De gedachten die ik erbij heb zijn: dingen laten gebeuren, maar niet alles toestaan. De botsingskans van meningen en ideeën vergroten, maar het niet in een crash laten ontaarden. Toevalstreffers helpen ontstaan, maar ongelukken voorkomen. Zien dat wat voedsel is voor de een, vergif kan zijn voor de ander. En, daar rekening mee houden.  Maar als iemand mijn mening over leiderschap vraagt wil ik toch met iets handzamers voor de dag komen.

Meningen

En wat vindt u van deze mening?

Waar denkt u aan bij het begrip ‘leider’? Ik hoor in onze workshops over verandermanagement wel eens noemen: vooropgaan, richting geven, charisma hebben, de baas zijn, mensen waar je tegen opkijkt. Veel wordt genoemd: dienstbaar zijn, steun geven, uitdagen, empowerment, een ander laten groeien. Mij spreekt het meest aan, dat leiders mensen kunnen meenemen in hun visie, dat ze betrouwbaar en consequent zijn, maar ook dat zij hun tekortkomingen en sterke punten goed kennen en daarmee verstandig omgaan.

Ik denk dat goede leiders ook in staat zijn om de juiste keuzes te maken. De Griekse filosoof Aristoteles dacht daar al zo’n 350 jaar voor Christus (ha…nog een leider) dit over:

‘Voortreffelijkheid of meesterschap is de karaktertoestand die ervoor zorgt dat iemand de juiste keuzes kan maken, keuzes die het midden houden tussen wat voor hem of haar een teveel en een te weinig is, en die gebaseerd zijn op een redelijk principe, namelijk het principe dat een persoon met praktische wijsheid hanteert.’

(Met dank aan ‘Vrije Ruimte praktijkboek, filosoferen in organisaties’ van Kessels, Broers, Mostert waaruit dit stukje tekst afkomstig is)

Ja hoor, voor dit moment ben ik er uit, ‘karaktertoestand’ en praktische wijsheid zijn nodig. En volgens Aristoteles heeft dat te maken met meesterschap. Of dit nu ‘het nieuwe leiderschap’ is of niet, voor mijn leider moet gelden: Leiderschap is meesterschap!

Meer informatie?

Neem contact met ons op.